Yüksek saatçilik rehberi (6)
Bu günlerde saat meraklıları ve saat yapım endüstrisinin gözü kulağı 9-15 Nisan tarihleri arasında Cenevre’de düzenlenecek dünyanın en büyük saatçilik fuarında. Watches & Wonders yani “saatler ve harikalar” isimli fuarda her sene olduğu gibi markalardan çeşitli yenilikler bekleniyor. Bazı köklü markalar yine eski modellerinin tıpkıbasımlarını yapacak, yeni ve hırslı markalar ise böyle bir arşive sahip olmadığından yeniliklere odaklanacak. Her ne olursa olsun işçilik ve teknik elbette yine en önemli konular olarak görülecek.
Önceki yazıda Abraham-Louis Breguet’nin neden mutlaka bilinmesi gereken bir isim olduğunu sadece bir icadını (tourbillon) örnek göstererek açıklamıştım. Yine de saatçilik dünyasında hiçbir şey tek bir kişinin eseri değildir, muhakkak bir geçmişi vardır: Tıpkı Breguet gibi 18. ve 19. yüzyıllarda yaşayan yüzlerce mucit saatçiliğin gelişiminde önemli pay sahibi oldu. Kimi az kimi çok emek verdi, öne çıkan dâhiler arasında yer alan Abraham-Louis Perrelet (1729-1826) günümüzdeki popüler otomatik kurmalı mekanizmaya sahip saatlerin temelini attı, saat ustası ve ressam Louis Moinet (1768-1853) ise belirli zaman aralıklarının hassas ölçümünü mümkün kılan ilk kronografı 1816’da icat etti. Saatte 216.000 gibi çok yüksek bir titreşimle çalışan bu dahiyane kronograf günümüzdeki modern (saatte 28.800 titreşimli) kol saatlerinden daha hassastır. Bu nedenle frekans rekoru ancak sonraki yüzyılda geçilebildi.
Bu isimlere bakıldığında bir kez daha saatçiliğin insana çok şey katan bir merak olduğunu anlıyorum. Örneğin Louis Moinet’nin hayatını incelediğinizde karşınıza sadece tutkulu bir mucit değil aynı zamanda bir sanatçı da çıkar. Moinet, güzel sanatlara öylesine meraklıydı ki İtalya’ya giderek beş yıl boyunca mimarlık, heykel ve resim eğitimi almıştı.
“Eğer her şey matematiksel kesinliğe sahip ve ispatlanabilir olsaydı sanat diye bir şey olmazdı.” diyen Moinet, ömrünün 20 yılını verip bir saatçilik kitabı yazdı. Traité d’Horlogerie (Saatçilik Üzerine İnceleme) isimli iki ciltlik bu kitap (ilk saatçilik ansiklopedisidir) 19. yüzyılın en önemli saat yapım kitabıdır. (Moinet 1848’de yayımlanan eserini yazarken yeni tür bir zemberek ve çarkların kontrolü için devrimci yenilikler de geliştirdi.)
Louis Moinet ile en yakın arkadaşı Abraham-Louis Breguet birlikte birçok fikir ürettiler. Birinin yaptığı işi diğeri daha ileriye götürdü. Günümüzdeki saat yapım ustalarına ilham verenler de işte bu Rönesans ruhunu yaşatan insanlardır. Louis Moinet’nin müşterileri arasında Fransa İmparatoru Napolyon Bonapart, Çar I. Alexander, Hannover Kralı I. Ernest Augustus, ABD başkanları Thomas Jefferson ve James Monroe, İngiltere Kralı IV. George, Napoli Kralı Joachim Murat, soylular, tüccarlar, generaller ve pek çok prens bulunuyor. (Jefferson saatini öyle sevmiş ki ölene kadar yanından ayırmamış.)
Bu saatlerin her biri ayrı bir teknik başarıdır. 1806’da Napolyon’un taç giyme töreni anısına yaptığı otomat saat özellikle övgüye değer: Mekanizmaya bağlı müzik kutusu etkinleştirildiğinde tepedeki kartal pençeleriyle bir yılanı yakalar, bir kuş yuvasından çıkıp ötmeye başlar ve son olarak Napolyon ile Josephine figürlerinin başına taç yerleştirilir.
